Ajax
Amsterdamsche Football Club "Ajax", kortweg AFC Ajax of gewoon Ajax, is een Nederlandse profvoetbalclub uit Amsterdam. De club is opgericht op 18 maart 1900 en is een van de drie traditionele topclubs in Nederland. Sinds de oprichting van de Eredivisie speelt Ajax onafgebroken in deze hoogste divisie. Ajax is 33 keer kampioen van Nederland geworden.
Op de UEFA-ranglijst van de beste clubs in Europa staat AFC Ajax in het seizoen 2018/19 op 4 februari 2019 als beste Nederlandse club op de 24e plaats met 61.500 punten.[6] Het Duitse Kicker Sportmagazin noemde Ajax de op een na beste voetbalclub van de twintigste eeuw. Volgens de IFFHS is Ajax de op zes na succesvolste Europese club van de twintigste eeuw en werd het in 1992 door de IFFHS verkozen als Wereldclubteam van het Jaar.
In 1995 werd Ajax door het Engelse voetbaltijdschrift World Soccer uitgeroepen tot Wereldteam van het Jaar. In 2000 eindigde Ajax tijdens de FIFA World gala-verkiezing, samen met het Braziliaanse Santos FC, op een gedeelde vijfde plaats van beste voetbalclubs van de twintigste eeuw. Daarnaast werd Ajax viermaal uitgeroepen tot Europees team van het Jaar in 1969, 1971, 1972, en 1973 en vijfmaal uitgeroepen tot Nederlands Sportploeg van het Jaar in 1968, 1969, 1972, 1987 en 1995.[7] Het is een van de zes Europese clubs die het recht heeft de zogenaamde Badge of Honour op de mouw te dragen door drie keer winst op rij van de Europacup I (1971, 1972 en 1973). Door drie keer winst op rij van de Europacup I is het om die reden tevens een van de vijf clubs die de beker mochten behouden.[8] De club heeft sinds 1998 een beursnotering, zie daarvoor het artikel over AFC Ajax NV.
Sinds 1996 speelt de club haar thuiswedstrijden in de Amsterdam ArenA. Ajax slaagde er als een van de weinige Europese topclubs in om samen met Manchester United, Chelsea, Juventus en Bayern München, alle drie de UEFA-hoofdcompetities (Europacup I / UEFA Champions League, Europacup II, en UEFA Cup / UEFA Europa League) te winnen. Ook won Ajax als een van de weinige Europese clubs in 1972 de continentale treble (winst van het landskampioenschap, de nationale beker en de Europacup I). In datzelfde jaar werd ook voor de eerste keer de wereldbeker voor clubteams gewonnen. Het is hiermee, samen met Manchester United (1999), Bayern München (2013) en FC Barcelona (2009, 2015), een van de vier clubs die de continentale treble en de wereldbeker wist te winnen in hetzelfde seizoen.
Ajax staat tevens bekend als de club die de eerst georganiseerde UEFA Super Cup in 1972 won door het Schotse Glasgow Rangers te verslaan en won als eerste club ooit de International Football Cup in 1962 door winst in de finale tegen Feijenoord (zoals Feyenoord destijds heette).
Vanaf het seizoen 2012/13 heeft Ajax ook een vrouwenelftal. Het team speelt in de Eredivisie Vrouwen.
Ontstaan van de club
Een aantal vrienden richtte in 1894 een voetbalclub op. Ze noemden de club aanvankelijk "Union", maar doopten hem nog datzelfde jaar om naar "Footh-Ball Club Ajax" (inclusief de spelfout), naar de Griekse held. In deze periode werden in heel Nederland en vooral in Amsterdam veel voetbalclubs opgericht. De Amsterdamse voetbalbond stelde om chaos te vermijden strikte regels op, de club kon hier niet aan voldoen en in 1896 ging de club praktisch ter ziele.
Vier jaar later besloot Floris Stempel samen met Han Dade en Carl Bruno Reeser wederom een poging te wagen en op 18 maart 1900 werd Ajax opgericht in café "Oost-Indië" aan het begin van de Kalverstraat bij de Dam, op de plek waar tot 2012 muziekzaak Fame was gevestigd. Floris Stempel werd de eerste voorzitter van de club, waarvan de naam ditmaal wél goed gespeld werd.[9] Om verwarring met een gelijknamige voetbalclub uit Leiden (die inmiddels bekend is als Ajax Sportman Combinatie) te vermijden werd later "Amsterdamsche" nog voor de naam gezet.
In 1902 werd Ajax toegelaten in de derde klasse, waarna het direct promoveerde naar de tweede klasse. In 1908 werd gefuseerd met derdeklasser AFC Holland(opgericht in 1899) die opging in Ajax.[10] Vier spelers van het oude Holland waren belangrijk in het latere succes in 1911.[11]
Ajax heeft in de loop der jaren op verschillende locaties gespeeld. Het begon op een veld in de toenmalige gemeente Nieuwer-Amstel, nog voordat de club officieel werd opgericht (in 1893). Voor vijftien gulden per half jaar werd er een weiland gehuurd. In 1896 werd het veldje bij de gemeente Amsterdam gevoegd.[12]
In 1900 verhuisde de club naar Amsterdam-Noord, waar tot 1907 tussen de weilanden werd gespeeld.[12] In 1907 nam Ajax intrek in het eerste voetbalstadion van Amsterdam, in de volksmond Het Houten Stadion genoemd. Het stadion lag dichter bij het centrum dan de vorige locaties, maar er ontbraken nog steeds tribunes (die er pas in 1911 kwamen), kleedkamers en stromend water. Het stadion bleek toch te klein te zijn: na vier opeenvolgende landstitels in de jaren dertig werd er verhuisd naar Stadion De Meer.[12]
Dit stadion zou het meest legendarische stadion uit dit rijtje worden: er speelden voetballers als Johan Cruijff, Sjaak Swarten Marco van Basten. De gemeente Amsterdam wilde bouwen in het geannexeerde Watergraafsmeer, dus liet Ajax een stadion bouwen in Betondorp. Het stadion mocht maximaal 300.000 gulden kosten, en zelfs de spelers betaalden mee. De openingswedstrijd was op 9 december 1934 tegen Stade français, een wedstrijd die met 5-1 werd gewonnen. Het duurde tot 1971 tot er lichtmasten werden geplaatst.
In 1996 vertrok Ajax, na er 62 jaar gespeeld te hebben, uit De Meer. Het stadion had, onder andere door nieuwe veiligheidsregels van de UEFA, zijn langste tijd gehad.[12] In die jaren gebruikte Ajax het Olympisch Stadion als uitvalsbasis voor zijn belangrijkste duels: Stadion De Meer kon niet meer dan 29.500 personen herbergen, terwijl het Olympisch Stadion vanaf 1937 64.000 plaatsen kende. Met de bouw van de Amsterdam ArenA werd het Olympisch Stadion in 1996 gedag gezegd.[12] In dit stadion werd op 14 augustus 1996 geopend met een vriendschappelijk duel tegen AC Milan, er werd met 0-3 verloren. Tot op heden speelt Ajax zijn wedstrijden in de Amsterdam ArenA.[12] Op 15 mei 2013 werd in de Amsterdam ArenA de finale van de Europa League 2012/13 gespeeld.
e eerste grote shirtsponsor van de club was het Japanse elektronicaconcern TDK (1982/1983-1990/1991). Daarna waren de ABN AMRO-bank en verzekeraar AEGON sponsor. Op 1 januari 2015 werd Ziggo hoofdsponsor van Ajax. De overeenkomst met Ziggo heeft een looptijd tot en met 30 juni 2020.[17] Eerste kledingsponsoren waren Le Coq Sportif (begin 1973-1976/1977; 1980/1981-eind 1984), Puma (1977/1978-1978/1979) en Cor du Buy (1979/1980). De huidige kledingsponsor is adidas, dat een contract heeft tot medio 2025.